– ONI SĄ Z ZIEMI NASZEJ

Adam z Bochenia (ok. 1470 1514), zwany również Adamem Polakiem, Adamem z Łowicza, pochodził z podłowickiego Bochenia. Studia podjął w 1486 r., zdobył tytuł bakałarza, następnie magistra filozofii (1492 r.). Cieszył się względami króla Jana Olbrachta, u którego przypuszczalnie był pisarzem królewskim. Studia kontynuował prawdopodobnie we Włoszech w Bolonii, by w 1504 r. nostryfikować w Akademii Krakowskiej uzyskany tytuł doktora medycyny. Uroczystość tę zaszczycił swoją obecnością król Aleksander Jagiellończyk z żoną. Adam z Bochenia cieszył się opinią wybitnego lekarza, był częstym gościem na Wawelu, pełnił funkcję nadwornego lekarza królewskiego za czasów Aleksandra Jagiellończyka i Zygmunta I. Na przełomie 1510 i 1511 r. został rektorem Akademii Krakowskiej. W tym czasie przeprowadził wiele ważnych dla uczelni uchwał w dziedzinie majątkowej i organizacyjnoustrojowej, m.in. zniósł zwyczaj beanii.

Jest autorem utworu filozoficznomoralistycznego „Dialogus de quattuor statuum contentione” (Dialog o sporze czterech stanów), który ukazał się drukiem w 1507 r. Ponadto wydał utwór „Judicium de scientiis” (Sąd o naukach) poświęcony przyjacielowi, profesorowi Janowi ze Stobnicy. Niestety znany jest dziś tylko z tytułu bibliograficznego. Od 1964 r. szkoła w Bocheniu nosi jego imię, a na budynku znajduje się tablica upamiętniająca tego wybitnego humanistę, przyrodnika i lekarza.

Piotr Nolasko Śladecki (1771 1832). Prepozyt szpitala św. Leonarda, sekretarz kapituły łowickiej. Syn Pawła i Jadwigi, pochodził z rodziny włościańskiej z Placencji. Podjął naukę w Łowiczu, następnie ukończył seminarium duchowne w Łowiczu prowadzone przez misjonarzy. Święcenia kapłańskie przyjął w 1794 r., a w 1796 r. powierzono mu obowiązki notariusza kapituły łowickiej. Sprawował opiekę nad kancelarią, archiwum i biblioteką kapituły. Wówczas sporządził kopiarz dokumentów kolegiaty oraz inwentarz Biblioteki Kapitulnej w Łowiczu. W 1806 r. przejął obowiązki prepozyta szpitala św. Leonarda, dodatkowo od 1809 r. był wiceprepozytem kolegium wikariuszy. Przysługiwał mu tytuł kanonika honorowego. Był ostatnim prepozytem szpitala, który został zniszczony w 1831 r.

Teofil Kurczak (1877 1962), syn ziemi łowickiej, poseł na Sejm w latach 1919 1922. Pochodził z wsi Ostrów koło Łowicza. Uczeń szkół powszechnych w Dąbkowicach i Bocheniu. Pod koniec XIX w. nawiązał kontakty z postępową inteligencją warszawską, działaczami społecznymi m.in. Stefanią Sempołowską, Maksymilianem Malinowskim. W tym czasie opublikował swoje pierwsze artykuły w „Zorzy”, następnie pisał w „Zaraniu” i „Siewbie”, „Łowiczaninie”. Z początkiem XX w. kontynuował swoją działalność społeczną, w 1902 r. współtworzył Spółdzielnię Rolną „Jutrzenka” w Bocheniu. Był członkiem polskiego Związku Ludowego. Był organizatorem zabezpieczenia zjazdu nauczycieli w Pilaszkowie w 1905 r., a także organizował zbiórkę podpisów za wprowadzeniem języka polskiego do szkół. W 1907 r. został aresztowany i osadzony w Cytadeli Warszawskiej. W 1909 r. był współorganizatorem Łowickiego Towarzystwa Rolniczego, następnie w 1910 r. w rodzinnej wsi założył straż ogniową. Od 1915 r. działał w Polskim Stronnictwie Ludowym, tworzył zalążki Polskiej Organizacji Wojskowej w Łowickim. Pomagał zakładać szkoły i wiejskie jednostki straży ogniowej.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. współtworzył podwaliny nowych władz miejskich i powiatowych. Działał w PSL „Wyzwolenie”. W wyborach do sejmu w 1919 r. został wybrany posłem. Następnie wraz z grupą posłów przeszedł do partii Wincentego Witosa PSL „Piast”. Dzięki jego zabiegom powstały w Łowickim dwie szkoły rolnicze: męska na „Blichu” i żeńska w Dąbrowie Zduńskiej. Po zakończeniu kadencji podjął się działalności lokalnej, szeroko propagował unowocześnienie gospodarstw rolnych, ogrodniczych, hodowli.

Stanisław Flis (1902 1976) historyk, regionalista, lekarz. Pochodził z rodziny chłopskiej z Bochenia, po ukończeniu szkoły powszechnej, zdobywał wiedzę w łowickiej Szkole Realnej i Gimnazjum ks. J. Poniatowskiego. W 1928 r. ukończył studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Do wojny zamieszkiwał w Warszawie, w okresie okupacji zaangażowany w ruch oporu w rodzinnym Bocheniu. Po zakończeniu działań wojennych zamieszkał w Olsztynie, gdzie od podstaw organizowano polskie szpitalnictwo. Był historykiem medycyny. Opublikował liczne prace dotyczące rozwoju medycyny na Warmii i Mazurach, w tym zasług dla medycyny Mikołaja Kopernika. Odnalazł XV/XVIwieczny inkunabuł medyczny z biblioteki Kopernika, przekazany olsztyńskiemu Muzeum Warmii i Mazur.

Prowadził też badania nad przeszłością rodzinnego Bochenia i jego najznamienitszego przedstawiciela Adama z Bochenia. Członek m.in. Polskiego Towarzystwa Historyków Medycyny i Polskiego Towarzystwa Historycznego. Inicjator i prezes Towarzystwa Miłośników Olsztyna. Autor prac m.in. „Dżuma na Mazurach i Warmii w latach 1708 1711”, „Służba zdrowia w województwie olsztyńskim w latach 1945 1965”, „Mikołaj Kopernik i medycyna”. Posiadał szereg odznaczeń i medali, w 1974 r. otrzymał honorową odznakę Towarzystwa Przyjaciół Łowicza i Ziemi Łowickiej.

Teodor Goździkiewicz (1903 1984), pisarz, działacz oświatowy. Pochodził z Ziemi Sieradzkiej. Był absolwentem Seminarium Nauczycielskiego w Łowiczu, jako prymus szkoły wygłaszał dziękczynne przemówienie na uroczystości pożegnalnej. Przez 20 lat pracował jako wiejski nauczyciel w powiecie łowickim. Początkowo nauczał w Kompinie, następnie od 1928 r. wiele lat spędził w Bocheniu, mianowany kierownikiem nowo utworzonej szkoły gminnej (funkcję pełnił do 1946 r.). Rozwojowi tej szkoły poświęcił swoje dalsze lata, aż do wybuchu wojny. W okresie okupacji uczestniczył w tajnym nauczaniu. Działał też w ruchu oporu, został mianowany zastępcą komendanta gminy Dąbkowice, uczestniczył w przyjmowaniu zrzutów.

Swoją pierwszą pracę literacką opublikował w piśmie „Łowiczanin” w 1923 r. W swoich opowiadaniach i powieściach sięgał do tematyki regionalnej, problematyki wiejskiej, a także związanej z łowiectwem. Większość swojej twórczości poświęcił głównie tematyce przyrodniczej. Świat malował „poprzez leśną zieleń, bo los ustawił mu kołyskę między drzewami”. W jego dorobku wymienić możemy m.in. powieści i opowiadania: „Trop w trop”, „Reksy, smyki i zagraje”, „Loty nad porębą”, „Znajomą ścieżką”, „Tarcza samotnika”, „Zapisane ptasią łapką”, „Jezioro i niespodzianki”, „O koniach, psach i kotach”, „Wyżynka” oraz „Sprawa Łuki Bakowicza”. Opublikował też powieść, której kanwę stanowią jego doświadczenia z Ziemi Łowickiej – „Zapalają się dni”. Ponadto do ciekawych powieści należą również dwie beletryzowane biografie: Fryderyka Chopinia „Fryckowe lato” oraz „Syna Ziemi Łowickiej” – Józefa Chełmońskiego – „Kolory”. W 1975 r. pisarz został wyróżniony nagrodą prezesa Rady Ministrów za twórczość dla młodzieży.

Julian Gałaj (1908 1986) pisarz, dziennikarz. Pochodził z Mystkowic, w okresie przedwojennym członek Polskiej Partii Komunistycznej, po wojnie w latach 1947 1953 pracował w redakcji Polskiego Radia dla wsi. Napisał kilka powieści, których akcja rozgrywa się na wsiach łowickich i w Łowiczu. Najbardziej znanym w twórczości Gałaja jest cykl powieści o rodzinnej wsi „Mystkowice wioska mała”, który ukazywał się w latach 1946 1961. W swoich powieściach prezentował zmiany zachodzące na wsi łowickiej, podejmował polemikę z „Chłopami” Reymonta. Często podłożem powieści stawały się motywy biograficzne. Ponadto wydał powieści: „Kosa” (1949, pod pseudonimem JulJan) „W rodzinie Lebiodów” (1950), „Przedpole” (1954), „Antypka” (1960), „Koleiny” (1967), „Kibice mimo woli” (1973), „Wieże nad miastem” (1979).

Dyzma Gałaj (1915 2000) działacz ludowy i polityczny, poseł, marszałek Sejmu. Pochodził z rodziny chłopskiej, z Mystkowic. W 1950 r. ukończył studia na Uniwersytecie Łódzkim, w 1970 r. uzyskał tytuł prof. nadzwyczajnego, a w 1977 r. prof. zwyczajnego nauk humanistycznych. Był wieloletnim członkiem stronnictw ludowych od 1948 r. należał do Stronnictwa Ludowego następnie do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W latach 1949 1953, 1956 1984, 1969 1976 był członkiem Naczelnego Komitetu ZSL, następnie w latach 1971 1973 członkiem Prezydium NK, wiceprezes NK; 1969 1971 i 1972 1976 przewodniczył Klubowi Poselskiemu ZSL. W latach 1936 – 1939 pracował jako nauczyciel, podczas wojny był w ruchu oporu w Batalionach Chłopskich; więziony na Pawiaku. Po wojnie działał w Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” (m.in. wiceprezes zarządu głównego). W latach 1946 1948 pracownik naukowo–dydaktyczny Wyższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego w Łodzi, 1948 1956 Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie (1950 1951 prorektor uczelni). Następnie od 1956 do 1964 r. był redaktorem naczelnym miesięcznika „Wieś Współczesna”, równocześnie w latach 1959 1970 pracował w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Od 1964 r. był kierownikiem Zakładu Badań Rejonów Uprzemysławianych PAN, w latach 1971 1985 dyrektorem Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.

W latach 1965 1980 był posłem na Sejm. W lutym 1971 został wybrany Marszałkiem Sejmu, zastępując do końca kadencji (luty 1972) Czesława Wyczecha. W okresie od 1972 do 1976 r. był członkiem Rady Państwa. Sprawował także mandaty radnego w Wojewódzkich Radach Narodowych w Łodzi i Olsztynie (należał tam również do lokalnych władz ZSL).

Opublikował książki: „Powstanie Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” (1959), „Aktywność społecznogospodarcza chłopów” (1961), „Chłopi robotnicy wsi płockiej” (1964), „Polityczny ruch chłopski w Polsce” (1969); autor artykułów w „Nauce Polskiej”, „Wsi i Rolnictwie”, „Wsi Współczesnej” i innych pismach.

Eugeniusz Wachowski (1932 2000) dyskobol, trener reprezentacji. Pochodził z Niedźwiady. Był rekordzistą Polski w rzucie dyskiem z wynikiem 51,16 m (1956 r.), piętnastokrotnie występował w reprezentacji słynnego Wunderteamu. Zdobył brązowe medale na Akademickich Mistrzostwach Świata w Paryżu (1957 r.) i Uniwersjadzie w Turynie z wynikiem 52,22 m. (1959 r.). Następnie w latach 1960 1971 trener kadry narodowej i olimpijskiej w rzucie dyskiem. Profesor Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu. Tytuł profesorski otrzymał w Pałacu Prezydenckim w dniu 15 grudnia 1999 r. Współautor kilkudziesięciu książek i opracowań z teorii sportu m.in. „Sprawność motoryczna młodych akrobatów”, „Sprawność tenisistów”, „Wytrzymałość szybkościowa w piłce nożnej”, „Trafność pomiaru motorycznych cech kondycyjnych” i in.

Piotr Perzyna, urodzony w 1931 r., fizyk, matematyk, wybitny specjalista mechaniki ciała stałego. Pochodził z Niedźwiady. Absolwent Wydziału Mechanicznego Politechniki Warszawskiej, następnie pracownik Instytutu Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk. W latach 1963 73 wykładowca na Wydziale Matematyki Uniwersytetu Warszaws­kiego. Współpracował z wieloma uniwersytetami w USA, Niemczech, Francji, Japonii. W 1971 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1978 r. prof. zwyczajnego. Dyscypliną naukową Profesora jest mechanika ciała stałego, jest współtwórcą nowej dyscypliny naukowej – teorii lepkoplastyczności. Jest autorem sześciu opracowań monograficznych i dwóch podręczników akademickich. Jest promotorem licznych przewodów doktorskich. Wiele prac naukowych, w tym również doktorskich i habilitacyjnych, które nawiązują do problematyki plastyczności, opartych jest o jego fundamentalne wyniki badań. 20 lutego 2008 r. prof. Perzyna otrzymał tytuł Doktora Honoris Causa Politechniki Poznańskiej.

Back to top