– Lowicka kultura ludowa

 

Kultura ludowa jest jednym z najważniejszych elementów charakteryzujących Księstwo Łowickie. Etnografowie i historycy sztuki zgodnie twierdzą, że elementy najbardziej rodzimej polskiej kultury, bez jakichkolwiek ingerencji zewnętrznych, pochodzą właśnie z kultury ludowej i Łowickie należy do najczytelniejszych tego przykładów. Wieś łowicka wykształciła swoisty i niebywale oryginalny folklor. Powstała sztuka wsi i dla wsi. Jak jest cenna oraz wartościowa, świadczy jej udane przejęcie przez miasto i powiat w licznych działaniach promocyjnych. Wytwory ludowe stały się czynnikiem rozsławiającym Łowicz i okoliczne wsie. Szczególną rolę odgrywa barwna procesja Bożego Ciała trwale umiejscawiająca Łowickie na mapie Polski, Europy, świata… Rozkwit sztuki ludowej przypadł na drugą połowę XIX wieku. Wynikało to z potrzeby zaspakajania obcowania na co dzień z pięknem i dziełami sztuki. Ówcześni twórcy ludowi nie byli świadomi, iż tworzą nieocenione dzieła. Powstało oryginalne budownictwo, dekoracje wnętrz, przedmioty użytkowe, ubrania, muzyka, poszanowanie tradycji i zwyczajów.

Na terenie obecnej gminy Łowicz zachowały się nieliczne elementy tradycyjnej zabudowy wsi łowickiej. Błękitno malowane chałupy budowane konstrukcją zrębową, kryte słomą, z sienią przelotową twor zyły piękną bryłę architektoniczną. Wnętrze składało się z dwóch izb (świątecznej oraz codziennej) oraz jednej lub dwóch komór. Chałupy były szerokofrontowe, o określonej proporcji: wysokość dachu równała się 3 szerokości szczytu chałupy. Z czasem chałupy zostały oszalowane deskami, do wejścia prowadził drewniany ganek, bogato zdobiony ornamentyką rzeźbiarską. Ten rodzaj zabudowy zachował się jeszcze min. we wsiach Bocheń i Ostrów. Występowała też zabudowa zwana okólnikiem (dokoła), w skład której wchodziła chałupa, stajnia, obora i szopy gospodarcze. Stodoła ze względów pożarowych stała w znacznej odległości od chałupy. Początkowo drewniane obory w drugiej połowie XIX w. zostały zastąpione budownictwem murowanym. Do ich stawiania wykorzystywano ogromne kamienie narzutowe. Połączone z cegłą tworzyły wielobarwną mozaikę. Jeszcze dzisiaj można spotkać tą formę budownictwa ludowego.Do podstawowych mebli w chałupie łowickiej zaliczyć musimy skrzynie, ławy, kredensy i łóżka. Mają one wprawdzie charakter użytkowy, ale ich kunsztowne opracowanie nadało im walor artystyczny. Łączy je też wspólne tworzywo – wszystkie wykonano z drewna. Często już drzwi wejściowe razem z okiennicami chałupy były bogato rzeźbione. Wewnątrz znajdowały się pięknie zdobione barwnymi malowidłami skrzynie, zdobione rzeźbieniami kredensy i serwantki oraz ozdobna ława ustawiana wzdłuż ściany z oknami. Również łóżka mają ozdobne toczenia na nogach. W rzeźbionych dekoracjach występują motywy roślinne (liście, kwiaty), fauny (ptaki, zwierzęta) oraz motywy geometryczne. Wspomniane skrzynie łowickie malowano farbami olejnymi.

Back to top